m-hekmat.com 2002-09-13 اين مطلب هنوز مقابله و تصحيح نشده است.
پيشگفتار
"شيوه برخورد به احزاب بورژوائى"
از لنين
0
اين جزوه در اوايل سال ٥٨ توسط اتحاد مبارزان کمونيست به فارسى ترجمه شده است.
1
پيشگفتار
2
آنچه در اين جزوه آمده ترجمه سه سخنرانى، دو مقاله و پيش نويس قطعنامه هاى پيشنهادى بلشويکها براى طرح در کنگره پنجم حزب سوسيال دموکرات روسيه است در باب: تعيين "ماهيت طبقاتى" احزاب و نيروهاى ارتجاعى، بورژوا ليبرالى و بورژوا دموکراتيک، تحليل رابطه منافع طبقات درگير در انقلاب دموکراتيک با "ادامه يا بسط" انقلاب، تعيين نقش اين احزاب در آن مقطع خاص از انقلاب روسيه (سال ١٩٠٧)، و بالاخره ارائه رهنمودهاى عملى به حزب طبقه کارگر در برخورد به آنها. بجز مقاله "بورژوازى خفته بيدار ميشود"، که به سال ١٩٠٥ برميگردد و ما آنرا در حقيقت به عنوان "مقدمه" در اينجا آورده ايم، ساير نوشته ها مربوط است به دوره ژانويه تا ژوئن ١٩٠٧، يعنى زمان مبارزات انتخاباتى و دوماى دوم. تشريح شرايط خاص تاريخى اين دوره از انقلاب روسيه خود فى الواقع متن اين آثار را ميسازد و نيازى به تدقيق بيشتر آن در اين پيشگفتار نيست.
3
ليکن آنچه همه گفته اند و ما تکرارش را لازم ميدانيم اينستکه هدف از ارائه اين ترجمه بهيچوجه قرينه سازى تاريخى نيست. همچنين هدف اين نيست که کمونيست هاى ايران را به حقانيت "نقد سوسياليستى" لنين از برخورد منشويک ها به بورژوازى، پرولتاريا و انقلاب دموکراتيک معتقد سازيم. چرا که در جنبش کمونيستى ما، بخش هاى رسواى آن بکنار، ظاهرا منشويکى وجود ندارد. کمونيست هاى ايران يکپارچه اين اعتقاد منشويکى را که "(چون) بوژوازى محرکه و تعيين کننده وسعت دامنه انقلاب بورژوائى است، پرولتاريا نميتواند آنرا رهبرى کند..." قاطعانه رد ميکنند و با صداى بلند اعلام ميدارند که "انقلاب دموکراتيک ايران بدون رهبرى پرولتاريا به پيروزى نخواهد رسيد" و اين سراپا بلشويکى بنظر ميرسد. اما همين افتراق ١٨٠ درجه با منشويسم، آنجا که تحليل مشخص لنينى در ميان نباشد، در عمل، به انطباقى صد در صد مى انجامد. منشويک ها رهبرى پرولتاريا را نمى پذيرند و عليرغم "نيات خير سوسياليستى" شان، به دنباله روى از بورژوازى ليبرال در مى غلطند، و بخش عمده جنبش کمونيستى ما به ضرورت هژمونى پرولتاريا در انقلاب دموکراتيک قائل است اما در راه تامين آن به کجراه ميرود و سرانجام عملا به همان سرنوشت دچار ميشود. اين انحراف عملى عمدتا ناشى از آنست که ما شعارهاى عام لنين را مى پذيريم بى آنکه رهنمودهاى عملى و روش او را در تحليل شرايط خاص خود بکار بنديم. ارائه نمونه اى از روش تحليل و رهنمودهاى عام لنين، که به بارزترين نحو در اين مقالات منعکس است، هدف و محرک ما در انجام اين ترجمه بوده است.
4
لنين و بلشويکها از تحليل "پايه هاى اقتصادى - طبقاتى" و مناسبات بين نيروهاى درگير در انقلاب دموکراتيک آغاز، و بر اساس آن، حرکات و ظرفيتهاى سياسى اين نيروها و "محور تاکتيک هاى سوسيال دموکراسى" را استنتاج و "پيش بينى ميکنند. به اين ترتيب وقتى در ١٩٠٧ بلشويک ها مطرح کردند که احزاب بورژوائى "ديگر قطعا از انقلاب رويگردان شده و... در پى متوقف نمودن آن هستند"، برخوردشان به خيانت بورژوازى "برخورد کور" و برخاسته از "تجربه" نبود. برعکس آنها "ناگزير بودن خيانت بورژوازى را ... حتى ... پيش از آغاز فعاليت علنى حزب (کادت) نتيجه گرفته بودند. استنتاجى مبتنى بر منافع طبقاتى بورژوازى و وحشت آن از جنبش پرولترى. و بر پايه اين تحليل، بلشويک ها در همان سال ١٩٠٥ اعلام کرده بودند که: "از اينرو بورژوازى نمى تواند رهبر انقلاب ما باشد".
5
منشويک ها در ١٩٠٥، برغم قبول رهبرى بورژوازى، صميمانه هوادار "سياست مستقل پرولترى" و "افشاى دوستان رياکار خلق" بودند. در سالهاى ١٩٠٦ و ١٩٠٧ با استناد به "بى ثباتى" و "عدم آمادگثى بورژوازى براى مبارزه" خيانت ليبراليسم را اينگونه توجيه مى نمودند که "شرايط اجتماعى - طبقاتى و موقعيت تاريخى که اين انقلاب بر بستر آن به پيش ميرود، سد راه رشد جنبش بورژوا - دموکراسى" است. آنان در ادامه اين سقوط به ورطه سياست هاى "آشکارا اپورتونيستى" در غلطيدند.
6
انحراف از "تئورى مارکسيستى مبارزه طبقاتى" در تحليل حرکات و ظرفيت هاى سياسى بورژوازى و جستجوى پايه هاى مادى اين حرکات "در وراى منافع طبقات"، بارزترين و اساسى ترين وجه اشتراک منشويسم و ديدهاى "عموم خلقى" غالب بر جنبش کمونيستى ماست. منشويسم از ارائه تحليل اقتصادى - اجتماعى طفره ميرود و گرايشات ضد انقلابى بورژوازى را نتيجه وجود "نوعى شرايط ناشناخته اجتماعى - اقتصادى و موقعيت تاريخى انقلاب (روسيه)" ميداند، شرايط و موقعيتى که "سد راه رشد جنبش بورژوا - دموکراسى بطور کلى" است (تاکيد از لنين). و جنبش کمونيستى ما، برعکس، تحليل اقتصادى طبقاتى خود را دارد، اما تحليلى ليبرالى، يعنى ماوراء طبقاتى (تحليلى که عين آنرا اخيرا در "مناظرات" از زبان ايدئولوگ هاى "راديکال" دستگاه حاکمه جديد نيز مى شنويم!)، تحليلى که نتيجه مستقيم اش "ملى" (يعنى ضد امپرياليست و انقلابى) دانستن بخشى از بورژوازى ايران است. بخش عمده کمونيستهاى ما سپس "متزلزل بودن" اين بخش در پيشبرد انقلاب دموکراتيک را جدا از اين تحليل و از "تجربه ديگر انقلابات ضد امپرياليستى ايران و جهان بطور کلى" استنتاج و، در مرحله سوم، براى پوشاندن اين تناقض آشکار، تبصره "لزوم برخورد دوگانه؟ به بورژوازى ملى" را اضافه ميکنند درست همانطور که منشويکها شعار "مبارزه عليه دشمنى يکجانبه سوسيال دموکراتها با ليبرالها" را مطرح مى نمودند!
7
"اين بحثهاى منشويکها در باره ... عدم آمادگى بورژوازى براى مبارزه (تزلزل بورژوازى ملى؟) وقتى در کنار شعار مبارزه عليه "دشمنى يکجانبه" سوسيال دموکراتها با ليبرالها ("لزوم برخورد دوگانه"؟) گذاشته شود، حکايت از يک چيز ... ميکند. در حقيقت، اين بحث ها معنائى جز اين ندارد که سياست مستقل حزب کارگران جاى خود را به سياستى متکى به بورژوازى ليبرال بدهد.
8
اما حفظ استقلال پرولتاريا، اين تنها تضمين بدست آوردن مقام رهبرى انقلاب دموکراتيک، و بنابراين پيروزى در آن، خود مستلزم شناخت مارکسيستى انقلاب دموکراتيک و، برپايه آن، مرزبندى قاطع ايدئولوژيک، سياسى و تشکيلاتى پرولتاريا نه با نوشتن کلمه "مستقل" در جاى خود مشخص ميشود و نه با بردن اسم جمهورى. سياستهاى پرولترى صرفا با تعيين دقيق راهى حقيقتا مستقل مشخص ميگردد. و اين چيزى است که منشويسم ارائه نمى دهد.
9
اولا، "شرط لازم پيروزى انقلاب دموکراتيک به رهبرى طبقه کارگر وجود بخش وسيعى از کارگران است که بر منافع دراز مدت خويش واقف باشند ... که به پيروزى انقلاب دموکراتيک بعنوان هدفى درخود و غائى ننگرند و آنرا قدمى ضرورى در راه استقرار پيش شرط هاى حرکت نهائى ... بسوى سوسياليسم بدانند".(١) لنين در ١٩٠٥ در باره خصلت عام انقلاب دموکراتيک و وظيفه سوسياليستها در قبال آن چنين ميگويد: "مبارزه بين پرولتاريا و بورژوازى در سراسر اروپا در دستور روز است. اين مبارزه اکنون مدتها است به روسيه نيز سرايت کرده است. در روسيه کنونى، نه دو نيروى متخاصم، بلکه دو جنگ اجتماعى متمايز و متفاوت است که محتواى انقلاب را تشکيل ميدهد: يکى جنگى که در داخل نظام خودکامه - فئودالى حاضر انجام ميشود و ديگرى که در نظام بورژوا - دموکراتيک آينده درميگيرد و ما هم اکنون شاهد تولد آن هستيم. يکى مبارزه تمام ملت است براى آزادى (آزادى جامعه بورژوائى - لنين)، براى دموکراسى ... ديگرى مبارزه طبقاتى پرولتاريا است عليه بورژوازى و براى سازمان سوسياليستى جامعه. بدين ترتيب وظيفه اى دشوار و خطير بر عهده سوسياليست ها قرار ميگيرد - وظيفه پيشبرد همزمان دو جنگ، جنگ هائى که در ماهيت، اهداف و ترکيب نيروهاى اجتماعى قادر به ايفاى نقش تعيين کننده در هر يک از آنها، بکلى متفاوتند". (کليات آثار، جلد ٩ صفحات ٣٠٨-٣٠٧)(٢) بر پايه اين درک از انقلاب دموکراتيک است که بلشويکها "حفظ هويت طبقاتى پرولتاريا، در تمايز از تمام احزاب ديگر، به جهت اهداف سوسياليستى اش، صرفنظر از اينکه آن احزاب ديگر تا چه حد انقلابى يا جمهوريخواه ... باشند" را يکى از دو رکن اساسى استقلال سياست هاى پرولتاريا در انقلاب دموکراتيک قرار ميدهند.
10
ثانيا، "وجود مرزبندى عينى طبقات در حال حاضر، ما را در مقابل مبارزه اى بين دو گرايش به اوج رساند". بنابراين، "اگر پرولتاريا از اين گرايش ليبراليسم بى خبر باشد، اگر پرولتاريا بر وظيفه اش که درگير شدن در مبارزه اى مستقيم عليه ليبراليسم است آگاه نباشد، اگر براى رهانيدن دهقانان دموکرات از نفوذ ليبراليسم مبارزه نکند، آنوقت سياست هاى پرولتاريا فى الواقع مستقل نيست. (تاکيد از لنين). مساله خيانت پيشگى ليبراليسم .و ظرفيت دموکراتيک دهقانان و اقشارى از خرده بورژوازى شهرى را "بلشويکها در ١٩٠٥ بر اساس يک تحليل تئوريک پيش بينى کرده بودند". لنين با تشريح جزئيات اين تاکتيک ها در پيش نويس قطعنامه هاى پيشنهادى بلشويک ها براى طرح در کنگره پنجم حزب سوسيال دموکرات رهنمودهاى عملى گرانبهائى بدست داده است.
11
بايد توجه داشت که آنچه قبل از هر چيز بلشويک ها را به پيشناهنگان راستين طبقه کارگر روسيه بدل کرد چيزى جز همين قدرت پيش بينى و ارائه تاکتيک هاى صحيح مبارزاتى نبود. لنين و بلشويک ها در اين راه تکيه بر بزرگترين ميراث مبارزات جهانى طبقه کارگر، يعنى ايدئولوژى علمى و انقلابى مارکسيسم داشتند. جنبش کارگرى ما نيز صرفا ميتواند بر همين بستر رشد کرده و به پيروزى نهائى دست يابد. در غير اينصورت، يعنى در صورتيکه انقلابيون طبقه کارگر ايران اين برنده ترين سلاح خويش در مبارزه طبقاتى را از کف بگذارند و به فرمولبندى هاى ساده و الگوسازى هاى مکانيکى در باره انقلاب کنونى ايران دل خوش کنند، يعنى در صورتيکه "پيشاهنگان" خود همراه توده ها (و نه پيشاپيش آنان) ماهيت نيروهاى ضد انقلابى و ضد کارگرى موجود را به قيمت شهادت، اسارت، شکنجه و سرکوب کارگران انقلابى "تجربه" کنند، آنگاه تمام گفتارمان در باره پيروزى اين انقلاب کنونى ناگزير پا در هوا و متزلزل خواهد بود، آنگاه ديگر سخنى از پيدايش "پيشاهنگ طبقه کارگر"، و به طريق اولى، تامين رهبرى اين طبقه در انقلاب دموکراتيک نمى تواند در بين باشد.
12
منصور حکمت
تير ٥٨؟
13
زيرنويس:
14
١- جزوه "اسطوره بورژوازى ملى و مترقى ١- پيشگفتار و مقدمه" سهند، صفحه ٩
15
٢- مقاله "سوسياليسم و دهقانان" که ترجمه آن بزودى منتشر ميشود. همچنين رجوع کنيد به "وظايف سوسيال دموکرات ها"، "در باره احزاب سياسى روسيه" و ...
m-hekmat.com #0100fa
|